Udział
Zaburzenia lękowe i medyczna marihuana - przegląd badań klinicznych
Najczęstszymi zaburzeniami są zaburzenia lęku społecznego (SAD) i fobia specyficzna (SP), na które według Światowej Organizacji Zdrowia cierpi około 264 milionów ludzi na całym świecie, a liczba zgłaszanych przypadków rośnie. Ogólnie rzecz biorąc, kobiety są bardziej podatne na rozwój zaburzeń emocjonalnych, z początkiem w okresie dojrzewania, a także częściej niż mężczyźni cierpią na zaburzenia lękowe.
Zaburzenia lękowe (AD) są główną przyczyną niepełnosprawności wśród chorób psychicznych, definiowane są przez nadmierne zamartwianie się, nadmierne niepokój i strach, które przynoszą efekt przeciwny do zamierzonego i wyniszczają.
Rosnące uznanie obciążenia, jakie zaburzenia lękowe nakładają na pacjentów, w połączeniu z konsekwencjami nieleczonej choroby, wywołało większe zainteresowanie badaniami nad tymi zaburzeniami. Pozostawione bez opieki AD mogą prowadzić do rozwoju innych rodzajów zaburzeń lękowych lub zaburzeń nastroju, a także prowadzić do nadużywania substancji, utrudniając w ten sposób leczenie i zwiększając ryzyko samobójstwa.
Badania pokazują, że zaburzenia lękowe nie są rozpoznawane nawet u 50% dotkniętych nimi osób. Dzieje się tak, ponieważ diagnoza opiera się głównie na objawach zgłaszanych przez pacjenta lub na ocenie klinicznej. W związku z tym niedodiagnozowanie i trudności w leczeniu są głównymi problemami. Opracowywane jest jednak nowe podejście wykorzystujące biomarkery zaburzeń lękowych, które może poprawić diagnozę i nasze zrozumienie choroby.
Ważne jest również ustalenie różnicy między strachem a lękiem, przy czym strach jest reakcją alarmową na obecne lub zbliżające się niebezpieczeństwo (rzeczywiste lub postrzegane), podczas gdy lęk jest stanem nastroju zorientowanym na przyszłość, związanym z przygotowaniem na możliwe, nadchodzące negatywne zdarzenia.
Zaburzenia lękowe (AD) i konopie indyjskie
Jak wspomniano wcześniej, zaburzenia lękowe to upośledzające choroby psychiczne charakteryzujące się uporczywym uczuciem strachu, niepewności i zmartwienia, których początek często występuje przed osiągnięciem dorosłości. Jako grupa, zaburzenia lękowe stanowią najbardziej rozpowszechnione ze wszystkich zaburzeń psychicznych i przez większość czasu współwystępują z innymi schorzeniami, takimi jak depresja, używanie substancji psychoaktywnych, zaburzenia osobowości, a także kilka schorzeń, w tym nadczynność tarczycy, choroby układu krążenia i astma.
Obszary mózgu dotknięte lękiem
Nasze mózgi organizują złożone reakcje na otaczający nas świat, a różne regiony mózgu pełnią różne role
Ciało migdałowate podstawno-boczne (BLA): Ten region jest detektorem zagrożeń. Odbiera bodźce sensoryczne (takie jak widok lub dźwięk związany z przeszłym zagrożeniem) i integruje je ze wspomnieniami i motywacjami. Następnie BLA przypisuje wartość emocjonalną (pozytywną lub negatywną) i wyzwala reakcje, takie jak walka lub ucieczka, za pośrednictwem połączonych obszarów mózgu.
Przyśrodkowa kora przedczołowa (mPFC): mPFC reguluje reakcje emocjonalne. Reguluje różne zachowania, w tym naszą reakcję na lęk.
Grzbietowa przednia kora zakrętu obręczy (dACC), część mPFC, wzmacnia sygnały strachu z ciała migdałowatego, potencjalnie nasilając reakcję lękową.
Z kolei brzuszna kora przedlimbiczna (vPFC), inna część mPFC, działa jak "ściemniacz" dla ciała migdałowatego, pomagając się uspokoić.
Hipokamp brzuszny (VH): VH odgrywa również rolę w emocjach i przetwarzaniu wspomnień, szczególnie tych związanych z nowymi sytuacjami i otoczeniem społecznym. W obliczu nieznanej lub zagrażającej społecznie sytuacji VH może wywoływać reakcje lękowe.
Centralne ciało migdałowate (CeA) i jądro łożyskowe Stria Terminalis (BNST): Regiony te przekazują sygnały między ciałem migdałowatym, mPFC i innymi obszarami mózgu. Wpływają one na reakcje emocjonalne, uwalnianie hormonów i zachowania związane z lękiem.
Kora wyspowa (INS): Uważa się, że INS bierze udział w przewidywaniu lęku. Integruje informacje sensoryczne z ciała (takie jak przyspieszone bicie serca) ze stanami emocjonalnymi, potencjalnie przyczyniając się do uczucia niepokoju.
Jądro przykomorowe podwzgórza (PVN): Po wyzwoleniu przez lęk, PVN aktywuje oś podwzgórze-przysadka-nadnercza (HPA), prowadząc do uwolnienia hormonów stresu, takich jak kortyzol. Hormony te mogą dodatkowo nasilać objawy lękowe.
Ze względu na wysoką częstość występowania i fakt, że choroby te wpływają na stan funkcjonalny i jakość życia, potrzeba skutecznych metod leczenia ma kluczowe znaczenie. Leki pierwszego rzutu w leczeniu zaburzeń lękowych, takich jak zespół lęku napadowego (PD), zespół lęku uogólnionego (GAD) i zespół lęku społecznego (SAD) działają poprzez zwiększenie poziomu serotoniny i/lub noradrenaliny w mózgu, substancji chemicznych, które wpływają na nastrój i regulację emocjonalną.
Podsumowanie terapii pierwszego rzutu zaburzeń lękowych
| Klasa leków | Zaburzenia lękowe | Jak to działa | Przykłady |
|---|---|---|---|
| SSRI lub SNRI | PD, GAD, SAD | Zwiększenie poziomu serotoniny i/lub noradrenaliny | Escitalopram (Lexapro), duloksetyna (Cymbalta) |
| Trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne (TCA) (rzadziej) | PD | Zwiększenie poziomu serotoniny i noradrenaliny | Klomipramina, Imipramina |
| Buspiron (dla GAD jako leczenie dodatkowe) | GAD | Działa na inne substancje chemiczne w mózgu niż SSRI/SNRI | Buspiron |
| Benzodiazepiny (do krótkotrwałego stosowania) | PD, GAD, SAD | Wzmacnia działanie GABA, uspokajającego neuroprzekaźnika | Alprazolam (Xanax), Lorazepam (Ativan) |
Zapotrzebowanie na nowe leki jest ogromne we wszystkich spektrach chorób, ponieważ kannabinoidy przyciągnęły uwagę ze względu na ich potencjał w leczeniu zarówno schorzeń medycznych, jak i psychiatrycznych.
Odkrycie układu endokanabinoidowego (ECS) w latach 90-tych XX wieku przyniosło ponowne zainteresowanie rośliną Cannabis Sativa, która była wykorzystywana ze względu na swoje właściwości medyczne od czasów starożytnych. ECS składa się z trzech głównych komponentów:
Receptory kannabinoidowe: Są to struktury białkowe osadzone w błonach komórkowych, działające jako stacje dokujące dla cząsteczek kannabinoidów. Dwa najlepiej scharakteryzowane receptory to:
Receptor CB1: Zlokalizowany głównie w ośrodkowym układzie nerwowym (OUN) i obwodowym układzie nerwowym, jest silnie zaangażowany w funkcje takie jak pamięć, nastrój, odczuwanie bólu, ruch i apetyt.
Receptor CB2: Występujący głównie w układzie odpornościowym i tkankach obwodowych, odgrywa rolę w stanach zapalnych, zdrowiu kości i funkcjonowaniu jelit.
Endokannabinoidy: Są to cząsteczki kannabinoidów naturalnie wytwarzane przez organizm. Dwa główne endokannabinoidy to:
Anandamid (AEA): Często nazywany "cząsteczką błogości", wpływa na nastrój, pamięć i percepcję bólu.
2-Arachidonoiloglicerol (2-AG): Bierze udział w regulacji bólu, kontroli apetytu i stanach zapalnych.
Enzymy: Cząsteczki te rozkładają endokannabinoidy po wywarciu przez nie wpływu, zapewniając utrzymanie równowagi systemu.
Układ endokannabinoidowy reguluje szeroki zakres funkcji fizjologicznych:
Centralny układ nerwowy: Pamięć, uczenie się, nastrój, emocje, percepcja bólu, kontrola ruchu i sen.
Układ odpornościowy: Zapalenie, funkcja komórek odpornościowych i modulacja bólu.
Układ trawienny: Kontrola apetytu, motoryka jelit i nudności.
Układ rozrodczy: Płodność, ciąża i poród.
Zdrowie kości: Gęstość i przebudowa kości.
Zdrowie skóry: Gojenie się ran i stany zapalne.
Cząsteczki kannabinoidów o potencjale terapeutycznym dzielą się na trzy główne grupy:
Endokannabinoidy: Jak wspomniano wcześniej, są one naturalnie wytwarzane przez organizm.
Fitokannabinoidy: Są to kannabinoidy pochodzące z konopi indyjskich, z których najbardziej znane to:
Tetrahydrokannabinol (THC): Składnik psychoaktywny odpowiedzialny za "haj" związany z używaniem konopi indyjskich. Oddziałuje głównie z receptorami CB1, wpływając na nastrój, odczuwanie bólu i apetyt.
Kannabidiol (CBD): Niepsychoaktywny kannabinoid o szerokim zakresie potencjalnych korzyści terapeutycznych. Wchodzi w interakcje z różnymi receptorami w organizmie, w tym CB1 i CB2, i uważa się, że wywiera swoje działanie poprzez mechanizmy pośrednie.
Syntetyczne kannabinoidy: Te wytworzone przez człowieka związki zostały zaprojektowane tak, aby naśladować działanie naturalnych kannabinoidów. Mogą one być wysoce specyficzne dla niektórych receptorów, oferując potencjalne korzyści w ukierunkowanym leczeniu.
Trwają badania nad terapeutycznym potencjałem kannabinoidów, które przynoszą obiecujące wyniki w przypadku różnych schorzeń, takich jak:
- Zaburzenia neurologiczne: Leczenie objawów padaczki, stwardnienia rozsianego, choroby Parkinsona i choroby Alzheimera.
- Przewlekły ból: Zarówno THC, jak i CBD okazały się obiecujące w łagodzeniu przewlekłych stanów bólowych, takich jak ból neuropatyczny, migreny i ból związany z zapaleniem stawów.
- Nudności i wymioty: THC skutecznie zmniejsza nudności i wymioty związane z chemioterapią i innymi zabiegami medycznymi.
- Jaskra: THC może pomóc obniżyć ciśnienie wewnątrzgałkowe, czynnik ryzyka rozwoju jaskry.
- Nieswoiste zapalenie jelit (IBD): CBD może przynieść korzyści w leczeniu objawów IBD, takich jak stan zapalny i ból brzucha.
Oprócz wspomnianych schorzeń, badane są również potencjalne skutki w zaburzeniach zdrowia psychicznego, a niektóre badania przedstawiają dość spójne dowody na zmniejszenie objawów lękowych przy zastosowaniu terapii kannabinoidami.
Tabela podsumowuje wyniki badań dotyczących wpływu leczenia kannabinoidami na zaburzenia lękowe.
| Obserwowany efekt | Badania |
|---|---|
| Zmniejszone objawy lękowe | Crippa et al., 2011; Zuardi et al., 1982; Fabre et al., 2012; Jetly et al., 2015; Roitman et al., 2013; Bergamaschi et al., 2011; Shannon & Opila-Lehman, 2016 |
| Lepsza jakość snu | Roitman et al., 2013 |
| Zmniejszona liczba koszmarów | Cameron i in., 2014; Fraser i in., 2010 |
| Zwiększone wyniki ogólnego wrażenia klinicznego (CGI) | Jetly i in., 2015 |
| Zmniejszona liczba zgłaszanych bezsenności | Fraser et al., 2010 |
| Subiektywna redukcja lęku | Crippa et al., 2011; Bergamaschi et al., 2011 |
| Zmiany aktywności mózgu | Crippa et al., 2011 |
Uwaga:
- Niektóre badania nie wykazały znaczącego działania przeciwlękowego (Glass i in., 2015).
- W jednym z badań odnotowano pogorszenie objawów PTSD przy stosowaniu kannabinoidów (Greer i in., 2009).
Układ endokannabinoidowy (eCB) odgrywa ważną rolę w stanach lękowych, równoważąc sygnały uspokajające i aktywujące.
Rola eCB w stanach lękowych:
Endokannabinoidy (eCB): Cząsteczki wytwarzane przez organizm, które naśladują działanie kannabinoidów znajdujących się w konopiach indyjskich. Jak wspomniano wcześniej, dwa główne eCB to anandamid (AEA) i 2-AG.
Receptory kannabinoidowe (CB1 i CB2): eCB wiążą się z tymi białkami receptorowymi zlokalizowanymi na komórkach nerwowych w całym mózgu i ciele. Receptory CB1 są szczególnie liczne w regionach mózgu zaangażowanych w regulację lęku.
Utrzymanie homeostazy: System eCB pomaga utrzymać równowagę (homeostazę) poprzez wpływanie na aktywność neuronów. Gdy organizm doświadcza stresu lub niepokoju, układ eCB jest aktywowany, uwalniając eCB, które wiążą się z receptorami CB1. Generalnie hamuje to uwalnianie neuroprzekaźników, które pobudzają neurony, prowadząc do efektu uspokajającego.
Złożoność działań eCB:
Anandamid (AEA): Często określany jako "cząsteczka błogości", AEA ma kluczowe znaczenie dla regulacji lęku. Działa jako "strażnik" początku lęku.
W normalnych warunkach AEA utrzymuje niepokój pod kontrolą.
Jednak po ekspozycji na stres aktywność AEA spada, potencjalnie przyczyniając się do rozwoju lęku.
2-AG: Ten eCB ma bardziej złożoną rolę.
Może mieć pewne działanie uspokajające po początkowej ekspozycji na stres.
Jednak w sytuacjach przewlekłego stresu poziom 2-AG może być również podwyższony, potencjalnie odgrywając rolę w utrzymaniu podwyższonego lęku.
Zakłócenia w systemie eCB i lęk:
- Badania sugerują, że zakłócenia w sygnalizacji receptora CB1 mogą prowadzić do zwiększonych zachowań lękowych.
- Sam przewlekły stres może zakłócać sygnalizację eCB, szczególnie wpływając na aktywność AEA w regionach mózgu, takich jak ciało migdałowate, mPFC i hipokamp. Może to wyjaśniać, dlaczego przewlekły stres jest często powiązany z podwyższonym poziomem lęku.
Związek kannabinoidów i lęku
Kannabinoidy, w tym te występujące w konopiach indyjskich (fitokannabinoidy) i te wytwarzane przez organizm (endokannabinoidy), oddziałują z układem eCB w sposób, który może wpływać na lęk. Efekty te są jednak złożone i zależą od różnych czynników:
Rodzaj kannabinoidu:
THC (Tetrahydrokannabinol): Psychoaktywny związek w konopiach indyjskich ma dwufazowy wpływ na lęk:
Niskie dawki mogą mieć działanie anksjolityczne (zmniejszające lęk) poprzez naśladowanie działania AEA i aktywację receptorów CB1.
Wysokie dawki mogą być anksjogenne (wywołujące lęk), prawdopodobnie z powodu nadmiernej stymulacji receptorów CB1 lub wpływu na inne układy mózgu.
CBD (kannabidiol): Ten niepsychoaktywny kannabinoid może przeciwdziałać wywołującemu niepokój działaniu THC i potencjalnie ma własne właściwości przeciwlękowe. Może to osiągnąć poprzez:
Wzmocnienie aktywności receptora 5-HT1A, innego ważnego gracza w regulacji lęku.
Wzmocnienie sygnalizacji AEA poprzez hamowanie jej rozpadu.
Dawka: Jak wspomniano wcześniej, dawka kannabinoidu odgrywa kluczową rolę. Niskie dawki THC mogą działać uspokajająco, podczas gdy wysokie dawki mogą wywoływać niepokój. CBD wydaje się również mieć krzywą dawka-odpowiedź w kształcie dzwonu, przy czym umiarkowane dawki są najbardziej skuteczne w przypadku lęku.
- Różnice indywidualne: Ludzie różnią się wrażliwością na kannabinoidy i wyjściową aktywnością eCB. Może to znacząco wpływać na sposób odczuwania niepokoju podczas korzystania z produktów na bazie konopi indyjskich. Czynniki takie jak płeć, historia stresu i genetyka odgrywają pewną rolę.
- Docelowy region mózgu: Różne obszary mózgu zaangażowane w lęk mogą różnie reagować na kannabinoidy.
Referencje
Garakani, A., Murrough, J. W., Freire, R. C., Thom, R. P., Larkin, K., Buono, F. D., & Iosifescu, D. V. (2020). Farmakoterapia zaburzeń lękowych: Obecne i pojawiające się opcje leczenia. Frontiers in Psychiatry, 11. https://doi.org/10.3389/fpsyt.2020.595584
Thibaut, F. (2017). Zaburzenia lękowe: przegląd aktualnej literatury. Dialogues in Clinical Neuroscience, 19(2), 87-88. https://doi.org/10.31887/dcns.2017.19.2/fthibaut
Remes, O., Brayne, C., Van Der Linde, R., & Lafortune, L. (2016). Systematyczny przegląd badań dotyczących występowania zaburzeń lękowych w populacji osób dorosłych. Brain and Behavior, 6(7). https://doi.org/10.1002/brb3.497
Craske, M. G., Rauch, S. L., Ursano, R., Prenoveau, J., Pine, D. S., & Zinbarg, R. E. (2011). Co to jest zaburzenie lękowe? Focus/Focus (American Psychiatric Publishing. Online), 9(3), 369-388. https://doi.org/10.1176/foc.9.3.foc369
Łoś, K., & Waszkiewicz, N. (2021b). Markery biologiczne w zaburzeniach lękowych. Journal of Clinical Medicine, 10(8), 1744. https://doi.org/10.3390/jcm10081744
Moreira, F. A., & Wotjak, C. T. (2009). Kannabinoidy i lęk. W Aktualne tematy w neurobiologii behawioralnej (s. 429-450). https://doi.org/10.1007/7854_2009_16
Stanciu, C. N., Brunette, M. F., Teja, N., & Budney, A. J. (2021). Dowody na stosowanie kannabinoidów w zaburzeniach nastroju, zaburzeniach lękowych i PTSD: przegląd systematyczny. Psychiatric Services, 72(4), 429-436. https://doi.org/10.1176/appi.ps.202000189
Bahji, A., Meyyappan, A. C., & Hawken, E. R. (2020). Skuteczność i akceptowalność kannabinoidów w leczeniu zaburzeń lękowych u dorosłych: Przegląd systematyczny i metaanaliza. Journal of Psychiatric Research, 129, 257-264. https://doi.org/10.1016/j.jpsychires.2020.07.030
Botsford, S. L., Yang, S., & George, T. P. (2019). Konopie indyjskie i kannabinoidy w zaburzeniach nastroju i lękowych: wpływ na początek i przebieg choroby oraz ocena potencjału terapeutycznego. American Journal on Addictions/American Journal on Addictions, 29(1), 9-26. https://doi.org/10.1111/ajad.12963.
Botsford, S. L., Yang, S., & George, T. P. (2019b). Konopie indyjskie i kannabinoidy w zaburzeniach nastroju i lęku: wpływ na początek i przebieg choroby oraz ocena potencjału terapeutycznego. American Journal on Addictions/American Journal on Addictions, 29(1), 9-26. https://doi.org/10.1111/ajad.12963
Petrie, G. N., Nastase, A. S., Aukema, R. J., & Hill, M. N. (2021). Endokannabinoidy, kannabinoidy i regulacja lęku. Neuropharmacology, 195, 108626. https://doi.org/10.1016/j.neuropharm.2021.108626
Badania kliniczne
| Tytuł badania | Adres URL badania | Warunki | Typ badania |
|---|---|---|---|
| Badanie medycznie postrzeganych korzyści, wykorzystania i zainteresowania psychodelikami i kannabinoidami | https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9567237/ | PTSD, lęk, zaburzenia lękowe, depresja, zaburzenia depresyjne, psychologiczne, doświadczenia psychodeliczne, uzależnienie od leków psychodelicznych | OBSERWACYJNE |
| Lęk, stan zapalny i stres | https://clinicaltrials.gov/ct2/show/NCT03549819 | Lęk, zaburzenia lękowe, lęk uogólniony, lęk przewlekły, stan zapalny, odpowiedź zapalna | OBSERWACYJNE |
| Konopie indyjskie na objawy związane z rakiem | https://clinicaltrials.gov/ct2/show/NCT03948074 | Ból, nudności, niepokój, zaburzenia snu | INTERWENCYJNE |
| Kannabinoidy w leczeniu zaburzeń lękowych: 8-tygodniowe badanie pilotażowe | https://clinicaltrials.gov/ct2/show/NCT02548559 | Uogólnione zaburzenie lękowe, społeczne zaburzenie lękowe, lęk napadowy, agorafobia | INTERWENCYJNE |
| Wpływ marihuany na objawy OCD | https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7423713/ | Zaburzenie obsesyjno-kompulsywne | INTERWENCYJNE |
| Premedykacja znieczulająca z ekstraktem z konopi indyjskich (Cannapremed) | https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29582946/ | Ból, pooperacyjny, pooperacyjne nudności i wymioty, lęk | INTERWENCYJNE |
| Rzeczywiste dowody w wynikach zgłaszanych przez pacjentów dla medycznej marihuany (MC-RWE) | https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8688379/ | Ból, sen, niepokój, depresja, padaczka | OBSERWACYJNE |
| Konopie indyjskie w opiece paliatywnej nad chorymi na raka | https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31810437/ | Sen, niepokój, depresja, ból | INTERWENCYJNE |
| Objawy lękowe w związku ze stosowaniem pełnego spektrum kannabidiolu (CBD) pochodzenia konopnego | https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9628346/ | Uogólnione zaburzenie lękowe | OBSERWACYJNE |
| Olej CBD zmniejszający emocjonalny wpływ COVID-19 | https://jamanetwork.com/journals/jamanetworkopen/fullarticle/2782994 | Lęk, depresja, nadużywanie alkoholu, nadużywanie substancji psychoaktywnych, gniew, zaburzenia snu, reakcja na stres | INTERWENCYJNE |
| Rejestr JULI - rejestr obserwacyjny konopi i marihuany | https://classic.clinicaltrials.gov/ct2/show/NCT06219629 | Przewlekły ból, zaburzenia apetytu, neuropatia, zespół menopauzalny, lęk, zaburzenia snu, nudności | OBSERWACYJNE |
| Wyniki nakazują krajową integrację z marihuaną jako lekiem | https://clinicaltrials.gov/ct2/show/NCT03944447 | Przewlekły ból, zespół przewlekłego bólu, przewlekły ból spowodowany urazem, przewlekły ból spowodowany urazem, fibromialgia, drgawki, wirusowe zapalenie wątroby typu C, rak, choroba Leśniowskiego-Crohna, HIV/AIDS, stwardnienie rozsiane, urazowe uszkodzenie mózgu, choroba sierpowata, zespół stresu pourazowego, zespół Tourette'a, wrzodziejące zapalenie jelita grubego, Jaskra, padaczka, choroby zapalne jelit, choroba Parkinsona, stwardnienie zanikowe boczne, przewlekła encefalopatia pourazowa, lęk, depresja, bezsenność, autyzm, zaburzenia opioidowe, choroba afektywna dwubiegunowa, Covid19, zakażenie SARS-CoV, COVID-19, zakażenie koronawirusem, koronawirus | INTERWENCYJNE |
