Udział
Przewlekła encefalopatia pourazowa i konopie indyjskie
Przewlekła encefalopatia pourazowa, w skrócie CTE, to postępująca neurodegeneracja często związana ze sportami kontaktowymi. Po raz pierwszy została opisana w 1928 roku przez patologa Harrisona Martlanda, który zaobserwował i zbadał spadek zdolności poznawczych u bokserów, a także podobne objawy, które występowały u nich wszystkich, a mianowicie drżenie, spowolnienie ruchów, dezorientacja, problemy z mową, zwiększona agresja, depresja i skłonności samobójcze.
Początkowo nazwano ją "punch drunk", a później "dementia pugilistica", wskazując na ścisły związek między tym schorzeniem a sportami walki, jednak wiąże się ona również z urazami spowodowanymi powtarzającymi się uderzeniami wstrząsowymi i podwstrząsowymi w głowę doznanymi podczas innych czynności, takich jak gracze rugby, personel wojskowy, epileptycy i ofiary przemocy domowej.
Przewlekła encefalopatia pourazowa (CTE) wykazuje pewne podobieństwa do innych schorzeń spowodowanych urazem głowy, takich jak zespół wstrząśnienia mózgu lub zespół pourazowy (PCS). Jednak początek objawów w CTE nie jest tak liniowy. W miarę upływu czasu stan ten ma tendencję do pogarszania się. Dla kontrastu, po ciężkim wstrząśnieniu mózgu objawy takie jak ból głowy, niewyraźne widzenie, amnezja i niewyraźna mowa zwykle ustępują po pewnym czasie. Pacjenci często w pełni powracają do zdrowia w ciągu 10 dni. Jeśli objawy utrzymują się dłużej niż trzy miesiące, uważa się, że dana osoba ma PCS, którego poprawa może potrwać ponad rok. CTE ma jednak charakter ślizgowy, z pierwszymi oznakami choroby często pojawiającymi się w późniejszym okresie życia, takimi jak trudności z koncentracją lub uwagą wraz z bólami głowy i zawrotami głowy, po tym etapie następuje okres, w którym osoba dotknięta chorobą może doświadczać drażliwości, wybuchów gwałtownych zachowań i nieprawidłowości w mowie. Narastające problemy i trudności często odbijają się na funkcjonowaniu społecznym, prowadząc do rozwodów, bankructw i nadużywania substancji psychoaktywnych. W skrajnych przypadkach prowadzi do samobójstwa. Końcowe stadia choroby charakteryzują się utratą sprawności ruchowej, objawami parkinsonowskimi w postaci drżenia, słabej mowy, zaburzeń wzroku, zawrotów głowy, bradykinezji (powolności ruchów) i demencji.
Referencje:
Saulle M, Greenwald BD. Przewlekła encefalopatia pourazowa: przegląd. Rehabil Res Pract. 2012;2012:816069. doi: 10.1155/2012/816069. Epub 2012 Apr 10. PMID: 22567320; PMCID: PMC3337491
Mez, J., Stern, R. A., & McKee, A. C. (2013). Przewlekła encefalopatia pourazowa: Gdzie jesteśmy i dokąd zmierzamy? Current Neurology and Neuroscience Reports, 13(12).doi:10.1007/s11910-013-0407-7 .
Farmakokinetyka konopi indyjskich
Jak wspomniano wcześniej, przewlekła encefalopatia pourazowa (CTE) jest chorobą neurodegeneracyjną, która wykazuje wzorzec zmian neuropatologicznych, których nasilenie wzrasta wraz z upływem czasu. Powtarzające się urazy głowy powodują mikrouszkodzenia, skutkujące uszkodzeniem aksonów neuronalnych, mikrokrwotokami i utratą bariery krew-mózg. Urazy te wywołują odpowiedź prozapalną i odkładanie się w neuronach fosforylowanego białka tau (p-tau), amyloidu-beta (Aβ), TDP-43, splątków neurofibrylarnych, neurytów neutrofilowych i splątków astrocytarnych, co prowadzi do utraty neuronów i atrofii mózgu z towarzyszącymi zmianami w istocie białej. Rozstrzygająca diagnoza CTE jest możliwa dopiero po sekcji zwłok, przy czym obecność zmian p-tau jest minimalnym kryterium rozpoznania CTE. Badania pokazują, że choroba zaczyna się w korze mózgowej, a następnie wpływa na inne obszary mózgu, takie jak przyśrodkowy płat skroniowy, zwoje podstawy, międzymózgowie i pień mózgu.
Kannabinoidy, po raz pierwszy odkryte w roślinie Cannabis sativa, w ostatnich latach okazały się obiecującym potencjalnym źródłem leków na różne schorzenia neurologiczne. Psychoaktywny tetrahydrokannabinol (THC) i niepsychoaktywny kannabidiol (CBD) są najbardziej znane, ale obecność innych cząsteczek, takich jak endokannabinoidy N-arachidonoiloetanoloamina (anandamid) i 2-arachidonoiloglicerol, neuroprzekaźniki wytwarzane w układzie nerwowym ssaków, również zasługują na wzmiankę. Efekty są wywoływane, gdy związki te wiążą się z receptorami CB1 i CB2, przy czym receptory CB1 są wszechobecne w ośrodkowym układzie nerwowym, a receptory CB2 są liczne w obwodowym układzie nerwowym i układzie odpornościowym. Wykazano, że konopie indyjskie zmniejszają zarówno stan zapalny, jak i uszkodzenia neuronów powstałe w wyniku urazów mózgu. Osiąga się to poprzez hamowanie neurotoksyczności czynnika martwicy nowotworów α (TNF-α), prozapalnej cząsteczki sygnałowej wytwarzanej przez układ odpornościowy. Z kolei wykazano, że CBD zarówno hamuje TNF-α, jak i zwiększa produkcję anandamidu, innego przeciwzapalnego endokannabinoidu.
Referencje
Boggio, A. N., Peres, D. F. de Q., Cunha, J. M., Machado, S., Batayeh, Y., Nappo, S. C., ... & Martins, V. R. (2023). Kannabinoidy w przewlekłej encefalopatii pourazowej: Narracyjny przegląd dowodów przedklinicznych i klinicznych. Frontiers in Neurology, 14, 1087011. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6200872/
Iffland, K. (2020). Konopie indyjskie w leczeniu urazowego uszkodzenia mózgu: Elementarz dla klinicystów. British Journal of Pharmacology, 177(1), 102-113. https://scholar.archive.org/work/kl3tqeazqbdl5gn6mcft67hjum/access/wayback/https://www.cambridge.org/core/services/aop-cambridge-core/content/view/CFE33D823A97A1FF1089EC97859041DE/S0317167119002981a.pdf/div-class-title-cannabis-in-the-treatment-of-traumatic-brain-injury-a-primer-for-clinicians-div.pdf
Orr, M., & Guarisco, D. M. (2017). Kannabidiol (CBD) w leczeniu przewlekłej encefalopatii pourazowej (CTE): Przegląd literatury. Current Sports Medicine Reports, 16(10), 415-425. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC10586905/
Moreno-López, S., Díaz-Gil, C., & García-Gutiérrez, A. (2023). Kannabinoidy i urazowe uszkodzenie mózgu: Potencjalne podejście terapeutyczne. Neuroscience Letters, 843, 135523. https://www.cell.com/trends/molecular-medicine/fulltext/S1471-4914%2802%2902276-1
Schjelderup ENR, MacCallum CA, Lo LA, Dhillon J, Christiansen A, Pistawka C, et al. Exploring medical cannabis use in individuals with a traumatic brain injury. Explor Med. 2023;4:393–408. https://doi.org/10.37349/emed.2023.00150
Kannabinoidy i ich potencjalne korzyści w CTE:
Kannabinoidy są obiecującym sposobem leczenia objawów CTE:
Neuroprotekcja: Badania wskazują, że kannabinoidy, takie jak THC, CBD i THCV, mogą łagodzić ekscytotoksyczność, stany zapalne i stres oksydacyjny - wszystkie kluczowe czynniki w progresji CTE.
Właściwości przeciwutleniające: Badania sugerują, że kannabinoidy, takie jak THC i CBD, mają właściwości przeciwutleniające, potencjalnie zmniejszając stres oksydacyjny, który jest cechą charakterystyczną patogenezy CTE.
Modulowanie homeostazy glutaminianu: Kannabinoidy mogą pomóc w normalizacji poziomu glutaminianu w mózgu. Nadmiar glutaminianu może przyczyniać się do uszkodzeń neuronów obserwowanych w CTE.
Zmniejszenie stanu zapalnego: Kannabinoidy wykazują właściwości przeciwzapalne, potencjalnie łagodząc miejscowe stany zapalne związane z CTE.
Wzmocnienie autofagii: Autofagia to proces komórkowy, który usuwa uszkodzone białka. Kannabinoidy mogą aktywować szlaki autofagii, potencjalnie pomagając w usuwaniu agregatów białkowych związanych z CTE.
Przedkliniczne dowody na stosowanie kannabinoidów w urazach głowy:
Badania TBI: Badania z użyciem syntetycznego 2-AG w modelach myszy z zamkniętą głową po urazie mózgu (TBI) wykazały zmniejszenie obrzęku, śmierci komórek i poprawę regeneracji funkcjonalnej. W efektach tych pośredniczyły receptory CB1, podkreślając potencjalną neuroprotekcyjną rolę układu endokannabinoidowego.
CBD i mTBI: Badania wykorzystujące CBD w modelach myszy z łagodnym TBI (mTBI) wykazały poprawę towarzyskości, zmniejszenie agresji i zmniejszenie wrażliwości dotykowej - wszystkie objawy istotne dla CTE. Dodatkowo, leczenie CBD znormalizowało poziomy neuroprzekaźników i zmniejszyło markery stanu zapalnego.
Wspomniane badania dostarczają wstępnych dowodów na terapeutyczny potencjał kannabinoidów w leczeniu objawów CTE. Chociaż potrzebne są dalsze badania, wyniki te sugerują, że kannabinoidy mogą stać się cennym narzędziem w walce z tą trudną chorobą neurodegeneracyjną.
Chociaż ważne jest, aby zauważyć, że cytowane tutaj badania koncentrują się głównie na modelach przedklinicznych, a więcej badań na ludziach jest niezbędnych do ugruntowania skuteczności i bezpieczeństwa leków na bazie konopi indyjskich na CTE, a także różne kannabinoidy oferują różne korzyści, a optymalna dawka i metoda podawania wymagają dalszych badań.
Referencje
Boggio, A. N., Peres, D. F. de Q., Cunha, J. M., Machado, S., Batayeh, Y., Nappo, S. C., ... & Martins, V. R. (2023). Kannabinoidy w przewlekłej encefalopatii pourazowej: Narracyjny przegląd dowodów przedklinicznych i klinicznych. Frontiers in Neurology, 14, 1087011. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6200872/
Zhang, G., Wang, Z., Wu, Z., Wang, Z., Chen, S. i Zhou, C. (2023). Receptory kannabinoidowe i choroby neurodegeneracyjne: Kompleksowy przegląd. Cellular and Molecular Neurobiology, 43(6), 1229-1252. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8260892/
García-Arenzana, M. B., Navarrete, C., & Vizuete, M. (2023). Kannabinoidy w urazowym uszkodzeniu mózgu: Kompleksowy przegląd dowodów przedklinicznych i klinicznych. Neuroscience Letters, 842, 135482. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1878747923008115
Navarrete, C., García-Arenzana, M. B., & Vizuete, M. (2023). Kannabinoidy i choroby neurodegeneracyjne: Potencjalne podejście terapeutyczne skoncentrowane na nieprawidłowym fałdowaniu białek i zapaleniu układu nerwowego. Journal of Molecular Neuroscience, [opublikowano online przed drukiem, brak jeszcze numerów stron]. https://link.springer.com/content/pdf/10.1186/s12974-023-02734-9.pdf#page=16.26
Schurman LD i Lichtman AH (2017) Endokannabinoidy: Obiecujący wpływ na urazowe uszkodzenie mózgu. Front. Pharmacol. 8:69. doi: 10.3389/fphar.2017.00069
