Udział
Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne (OCD) i medyczna marihuana
Zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne (OCD) jest kluczowym przykładem zestawu schorzeń znanych jako zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne i pokrewne, czyli grupy schorzeń, które mają pewne wspólne cechy, takie jak obsesyjne zaabsorbowanie i powtarzające się zachowania. Grupa ta obejmuje zaburzenie obsesyjno-kompulsywne, dysmorfię ciała i trichotillomanię (zaburzenie wyrywania włosów), a także zaburzenie gromadzenia i ekskorporację (skubanie skóry).
Ze względu na częstość występowania, szacowaną na 1% do 3% światowej populacji, OCD jest istotnym zaburzeniem psychicznym, którego główną cechą jest obecność obsesji i/lub kompulsji,
Pacjenci z OCD wykazują pewne wspólne zestawy obsesji, takie jak obawy o zanieczyszczenie wraz z myciem lub czyszczeniem, uporczywe myśli o krzywdzie dla siebie lub innych (gwałtowne sceny; chęć dźgnięcia kogoś) wraz z rytuałami mentalnymi oraz obawy o symetrię wraz z porządkowaniem lub liczeniem, te powtarzające się i myśli poważnie zakłócają życie i dobre samopoczucie osoby. Próbując zignorować lub stłumić te obsesje, pacjent ucieka się do zastąpienia ich inną myślą lub działaniem, w ten sposób osoba angażuje się w powtarzalne zachowania lub ćwiczenia umysłowe, które są zgodne ze ścisłymi zasadami i mają na celu zmniejszenie niepokoju lub lęku. Mogą również występować inne mniej powszechne objawy, takie jak skrupulatność, obsesyjna zazdrość i obsesje muzyczne.
Zdiagnozowanie OCD zwykle wymaga, aby obsesje te występowały przez ponad godzinę każdego dnia, były trwałe i nie były wywoływane przez określone zdarzenie. Chociaż lęki przed zanieczyszczeniem są dobrze znane, obsesje OCD mogą się znacznie różnić. Wiele osób może nie rozpoznać swoich myśli jako OCD, a jednoczesne występowanie wielu obsesji i kompulsji jest powszechne.
OCD może wystąpić w dzieciństwie (około 10 roku życia) lub w okresie dojrzewania/młodej dorosłości (około 21 roku życia), częściej u chłopców niż u dziewcząt w dzieciństwie, ale stosunek płci wyrównuje się później. Uważa się, że OCD ma komponent genetyczny, z większą szansą na odziedziczenie go, jeśli ma go bliski krewny, szczególnie w przypadkach wystąpienia w dzieciństwie, jednak mechanizmy są nadal słabo poznane, a badania są sprzeczne. Ponadto szeroki zakres czynników środowiskowych, w tym niekorzystne zdarzenia okołoporodowe, takie jak komplikacje porodowe oraz stresujące lub traumatyczne wydarzenia, zostały zidentyfikowane jako potencjalne czynniki ryzyka OCD, jednak potrzebne są dodatkowe prace w celu oceny związku między środowiskiem a OCD.
Badania wykorzystujące techniki obrazowania do badania podłoża neuronalnego OCD przyniosły solidne dowody dotyczące obszarów mózgu zaangażowanych w patofizjologię OCD, przy czym dominujący model sugeruje, że objawy obsesyjno-kompulsyjne są związane z dysfunkcją obwodu korowo-prążkowiowo-ciemieniowo-korowego. Obwód ten jest pętlą obejmującą korę czołową, zwoje podstawy mózgu (w tym jądro ogoniaste) i wzgórze. Zgodnie z tym modelem brak równowagi w tej pętli prowadzi do nadaktywności w szlakach łączących korę oczodołowo-czołową z regionami podkorowymi. W rezultacie osoby z OCD mogą nadmiernie zwracać uwagę na zagrożenia i angażować się w kompulsje jako sposób radzenia sobie z wynikającym z tego lękiem.
Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne (OCD) i konopie indyjskie
Ze względu na wczesny początek OCD, życie pacjentów jest naznaczone cierpieniem przez więcej lat niepełnosprawności niż pacjentów ze stwardnieniem rozsianym i Parkinsonem. Dodatkowo, biorąc pod uwagę fakt, że objawy są raczej wyrażane wewnętrznie niż zewnętrznie, choroba jest często nierozpoznawana lub błędnie rozpoznawana nawet w placówkach opieki medycznej. Wielu pacjentów przejawia również autostygmatyzację, ponieważ są świadomi, że ich kompulsywne objawy są nadmierne i chcieliby mieć nad nimi większą kontrolę, więc sami dźwigają ciężar choroby.
Obecne metody leczenia obejmują połączenie leków, w szczególności selektywnych inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI) i terapii poznawczo-behawioralnej (CBT) w leczeniu OCD. Wykazano, że podejście to znacząco poprawia objawy u większości pacjentów. SSRI działają poprzez zwiększanie poziomu serotoniny, substancji chemicznej mózgu zaangażowanej w regulację nastroju. CBT pomaga pacjentom zidentyfikować i zakwestionować negatywne wzorce myślowe, które napędzają obsesje i kompulsje.
Opcje i ograniczenia dotyczące leków:
SSRI: Leki te są zazwyczaj lekami pierwszego rzutu w leczeniu OCD i mają dobre długoterminowe wyniki. Przykłady obejmują fluoksetynę (Prozac), escitalopram (Lexapro), sertralinę (Zoloft) i paroksetynę (Paxil). Stosowanie leków z grupy SSRI może trwać dłużej w przypadku OCD w porównaniu z depresją lub zaburzeniami lękowymi, ale znaczna poprawa może nastąpić w ciągu 2 tygodni. Leczenie trwa zwykle co najmniej 12 miesięcy, a do uzyskania optymalnej odpowiedzi mogą być potrzebne wyższe dawki. Niektóre badania sugerują związek między określonymi objawami OCD a reakcją na SSRI. Na przykład gromadzenie przedmiotów lub ciężka depresja wraz z OCD mogą wskazywać na ograniczoną odpowiedź na SSRI.
- Klomipramina: Ten trójpierścieniowy lek przeciwdepresyjny ma podobny wpływ na poziom serotoniny jak SSRI i może być skuteczny w leczeniu OCD. Może mieć jednak więcej skutków ubocznych niż SSRI.
- SNRI: Leki te łączą działanie SSRI z hamowaniem wychwytu zwrotnego noradrenaliny. Wenlafaksyna (Effexor) jest przykładem SNRI, który wykazał pewną skuteczność w leczeniu OCD, szczególnie w przypadkach opornych na leczenie.
Choć skuteczny, żaden pojedynczy lek nie działa dla każdego z OCD, a znalezienie najskuteczniejszej opcji z najmniejszą liczbą skutków ubocznych może wymagać prób i błędów. Ponadto same leki nie eliminują całkowicie objawów, a niektóre osoby mogą doświadczyć nawrotu po odstawieniu leków. Co więcej, leki te zwykle wymagają znacznego zaangażowania czasowego, zanim nastąpi jakakolwiek zauważalna poprawa, a dodatkowo pacjentom, którzy nie reagują na SSRI, przepisuje się leki przeciwpsychotyczne, co niesie ze sobą pewne wady, ponieważ leki przeciwpsychotyczne mogą być skuteczne w niektórych przypadkach, ale znowu nie we wszystkich i wiążą się z szeregiem potencjalnych skutków ubocznych, w tym przyrostem masy ciała, problemami metabolicznymi, zaburzeniami ruchowymi, a nawet rzadkim, ale zagrażającym życiu stanem zwanym złośliwym zespołem neuroleptycznym.
Ograniczenia w dostępnym leczeniu dają jasny obraz: istnieje rozpaczliwa potrzeba nowych i bardziej skutecznych metod leczenia OCD. Jednym z potencjalnych celów jest układ endokannabinoidowy (ECS). Niedawne badania przeprowadzone zarówno na ludziach, jak i zwierzętach wykazały kluczową rolę ECS w stanach lękowych, stresie, strachu i powtarzalnych/nawykowych zachowaniach.
ECS znajduje się w ośrodkowym i obwodowym układzie nerwowym (CNS/PNS), a jego główną funkcją jest utrzymywanie homeostazy, jest również powiązany z równowagą energetyczną kalorii, funkcją odpornościową, neurogenezą, bólem, pobudzeniem, snem, reaktywnością na stres i przetwarzaniem nagrody. Aktywność ECS w OUN zapobiega rozwojowi nadmiernej aktywacji neuronów. Układ endokannabinoidowy składa się z:
Endokannabinoidy (eCB):
Są to endogenne (wytwarzane naturalnie w organizmie) przekaźniki ECS. Działają one jak sygnały chemiczne, wiążąc się z receptorami kannabinoidowymi. Zidentyfikowano dwa główne eCB: anandamid (AEA) i 2-arachidonoiloglicerol (2-AG). Te eCB są zaangażowane w regulację różnych procesów fizjologicznych, w tym percepcji bólu, nastroju, pamięci i apetytu.
Receptory kannabinoidowe:
Są to struktury białkowe zlokalizowane na powierzchni komórek, szczególnie liczne w mózgu i ośrodkowym układzie nerwowym. Dwa główne receptory to CB1R, występujący głównie w ośrodkowym układzie nerwowym, oraz CB2R, bardziej rozpowszechniony w obwodowym układzie nerwowym i komórkach odpornościowych. Kiedy eCB lub inne cząsteczki kannabinoidów wiążą się z tymi receptorami, wyzwalają kaskadę odpowiedzi komórkowych.
Enzymy:
Te biologiczne katalizatory odgrywają kluczową rolę w utrzymaniu równowagi ECS. Hydrolaza amidów kwasów tłuszczowych (FAAH) i lipaza monoacyloglicerolowa (MAGL) to dwa kluczowe enzymy odpowiedzialne za rozkładanie eCB po wywarciu przez nie wpływu. Dzięki temu sygnał eCB nie utrzymuje się w nieskończoność i pozwala na precyzyjną kontrolę aktywności systemu.
Endokannabinoidy (eCB) są nietypowymi neuroprzekaźnikami, ponieważ ich synteza zachodzi tylko w razie potrzeby, a nie jest stale produkowana i przechowywana w pęcherzykach synaptycznych. eCB są syntetyzowane z lipidów błony komórkowej w odpowiedzi na stymulację neuronu postsynaptycznego, a następnie są uwalniane do przestrzeni pozakomórkowej.
Ponieważ przedrostek "endo" sugeruje, że cząsteczki te są naturalnie wytwarzane przez organizm, rozsądne jest wnioskowanie o istnieniu podobnych związków pochodzących z innych organizmów. Roślina Cannabis sativa produkuje ponad 108 fitokannabinoidów, w tym Δ9-tetrahidrokanabinol (THC) i kannabidiol (CBD), które zostały wyizolowane w laboratorium, a inne zsyntetyzowane w całości, tworząc oczyszczone związki lub mieszaniny, które mogą być stosowane w leczeniu wielu schorzeń.
Obecnie dostępne egzogenne kannabinoidy
| Agent | Klasa | Status prawny w USA | Metoda dostawy | Zatwierdzone użycie |
|---|---|---|---|---|
| THC | Fitokannabinoidy | Tak samo jak konopie indyjskie (wykaz I) | Wędzony/waporyzowany, spray do jamy ustnej, kapsułki | Brak |
| CBD | Fitokannabinoidy | Tak samo jak konopie indyjskie (wykaz I), z wyjątkiem postaci kapsułek (wykaz V). | Wędzony/waporyzowany, aerozol do jamy ustnej (niezatwierdzony), kapsułki | Padaczka dziecięca |
| Nabiximol | Fitokannabinoidy (THC i CBD) | Nie zatwierdzono | Oromucosal spray | Nie zatwierdzony (zatwierdzony w Kanadzie i części Europy) |
| Dronabinol | Fitokannabinoidy | Zatwierdzony przez FDA | Kapsułki, płyn doustny | Nudności/wymioty związane z chorobą nowotworową |
| Nabilone | Syntetyczny kannabinoid | Zatwierdzony przez FDA | Kapsułki | Nudności/wymioty związane z HIV/AIDS i chorobą nowotworową |
Dowody wskazują na istnienie związku między ECS a objawami OCD, począwszy od wysokiej gęstości receptorów CB1 w regionach uważanych za zaangażowane w OCD, w tym w korze przedczołowej, zwojach podstawy mózgu, hipokampie i ciele migdałowatym; badania przedkliniczne (głównie na gryzoniach) sugerują, że sygnalizacja kannabinoidowa może wpływać na funkcje neurokognitywne związane z OCD, w tym strach i równowagę między strategiami działania ukierunkowanymi na cel i nawykowymi. Co więcej, kannabinoidy mogą łagodzić objawy w zwierzęcych modelach lęku i zachowań kompulsywnych. Wreszcie, wstępne badania kannabinoidów u pacjentów z OCD i zaburzeniami pokrewnymi (lęk, zaburzenia tikowe) sugerują potencjalną użyteczność kliniczną środków kannabinoidowych.
Podsumowanie wyników badań na zwierzętach dotyczących kannabinoidów i modeli OCD
| Opis modelu | Zastosowane związki | Wyniki |
|---|---|---|
| Test zakopywania marmuru (zachowanie podobne do kompulsywnego) | Agoniści CB1R, inhibitor metabolizmu AEA | Zmniejszona liczba zakopanych kulek (efekt antykompulsywny) przy niskich dawkach, wysokie dawki mogą zwiększać zakopywanie (efekt dwufazowy). |
| Test zakopywania marmuru | AEA | Zmniejszone grzebanie w niskich dawkach, zwiększone grzebanie w wysokich dawkach (efekt dwufazowy), w którym pośredniczy aktywacja TRPV1 w wysokich dawkach. |
| Test zakopywania marmuru | CBD | Zmniejszona liczba zakopanych kulek (efekt antykompulsywny) poprzez aktywację CB1R, a nie receptorów 5HT. Efekt utrzymuje się przez 7 dni. |
| Test zakopywania marmuru | Inhibitor FAAH, AEA, inhibitor wychwytu zwrotnego AEA | Dwufazowy wpływ na chowanie (zmniejszony przy niskich dawkach, zwiększony przy wysokich dawkach). Potęguje działanie subefektywnych dawek fluoksetyny. Blokowany przez antagonistę CB1R. |
| Warunkowanie lęku (upośledzone wygaszanie w OCD) | Agoniści CB1R (niska dawka) | Zmniejszona reakcja na uwarunkowany strach (wzmocnione wygaszanie). |
| Warunkowanie lęku (upośledzone wygaszanie w OCD) | Myszy z nokautem CB1R | Upośledzone wygaszanie wspomnień strachu. |
Uwagi:
Upośledzone wygaszanie odnosi się do trudności w zapominaniu lub osłabianiu wyuczonego skojarzenia między bodźcem a negatywnym skutkiem.
AEA = anandamid; CB1R = receptor kannabinoidowy typu 1; FAAH = hydrolaza amidowa kwasów tłuszczowych
TRPV1 = członek podrodziny V kanału kationowego o przejściowym potencjale receptorowym 1
Kannabinoidy na lęk, powtarzające się zachowania i OCD: Podsumowanie badań na ludziach
| Obszar badań | Używana substancja | Ilość i dostawa | Ustalenia | Problemy/wady | Opis substancji |
|---|---|---|---|---|---|
| Lęk i strach (zdrowe kontrole) | CBD, Dronabinol | Nie dotyczy (badanie obrazowe) | Zmniejszona reakcja ciała migdałowatego na bodźce strachu, ułatwione wygaszanie strachu. Zwiększona aktywność vmPFC z Dronabinolem. | NIE DOTYCZY | - CBD: Działa na różne receptory, może zwiększać poziom AEA. Niepsychoaktywny, może przeciwdziałać efektom THC. - Dronabinol: Syntetyczny THC. |
| Lęk i strach (zdrowi dorośli) | CBD | Nie dotyczy (warunki laboratoryjne) | Zmniejszony lęk wywołany eksperymentalnie, wzmocnione wygaszanie pamięci strachu. | Ograniczone do warunków laboratoryjnych, może nie przekładać się na lęk w świecie rzeczywistym. | Tak samo jak powyżej dla CBD. |
| PTSD | Dronabinol, Nabilone | NIE DOTYCZY | Zmniejszone objawy, w tym reakcja na strach. Nabilone może łagodzić koszmary senne i bezsenność. | Mieszane wyniki, potrzeba więcej badań. | - Dronabinol: Syntetyczny THC. - Nabilone: Syntetyczny kannabinoid o działaniu podobnym do THC. |
| Lęk (ogólnie) | CBD | Różne | Mieszane wyniki, może zmniejszać lęk wywołany eksperymentalnie, ale nie poziomy wyjściowe. | W badaniach często stosowano pojedyncze dawki, potrzebne są solidniejsze badania z wieloma dawkami. | Tak samo jak powyżej dla CBD. |
| Powtarzające się zachowania (zespół Tourette'a) | Wędzona marihuana, Dronabinol | Nie dotyczy (marihuana wędzona), różne dawki (dronabinol) | Zmniejszenie tików motorycznych i popędów w opisach przypadków i ankietach. Próby z dronabinolem okazały się obiecujące, ale ograniczone przez małą liczebność próby i wysoki wskaźnik rezygnacji. | Ograniczone, niejednoznaczne dowody, potrzeba większych badań. | - Wędzona marihuana: Zawiera różne ilości THC, CBD i innych kannabinoidów. - Dronabinol: Syntetyczny THC. |
| Powtarzające się zachowania (Trichotillomania) | Dronabinol | 10 mg 3 razy na dobę | Zmniejszenie zachowań związanych z wyrywaniem włosów (badanie otwarte, bez kontroli placebo). | Ograniczone przez brak kontroli placebo, potrzeba kontrolowanych badań. | To samo, co powyżej dla Dronabinolu. |
| OCD (opisy przypadków) | Dronabinol | 10 mg 3 razy na dobę (przypadek 1), 10 mg 2 razy na dobę (przypadek 2), 20 mg na dobę (przypadek 3) | Zmniejszenie objawów OCD we wszystkich 3 przypadkach, stosowane jako uzupełnienie innych leków. | Ograniczone do opisów przypadków, potrzeba kontrolowanych badań. | To samo, co powyżej dla Dronabinolu. |
Badania kliniczne
Tytuł: Wpływ marihuany na objawy OCD
Link: https://clinicaltrials.gov/study/NCT03274440,Obsessive-Compulsive Zaburzenie
Typ: INTERWENCYJNY
Referencje
Stein, D. J., Costa, D. L. C., Lochner, C., Miguel, E. C., Reddy, Y. C. J., Shavitt, R. G., Van Den Heuvel, O. A., & Simpson, H. B. (2019). Zaburzenie obsesyjno-kompulsywne. Nature Reviews. Disease Primers, 5(1). https://doi.org/10.1038/s41572-019-0102-3
Grant, J. E. (2014). Zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne. New England Journal of Medicine/the New England Journal of Medicine, 371(7), 646-653. https://doi.org/10.1056/nejmcp1402176.
Abramovitch, A., & Cooperman, A. (2015). Neuropsychologia poznawcza zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych: A critical review. Journal of Obsessive-compulsive and Related Disorders, 5, 24-36. https://doi.org/10.1016/j.jocrd.2015.01.002
Del Casale, A., Sorice, S., Padovano, A., Simmaco, M., Ferracuti, S., Lamis, D. A., Rapinesi, C., Sani, G., Girardi, P., Kotzalidis, G. D., & Pompili, M. (2019). Psychofarmakologiczne leczenie zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych (OCD). Current Neuropharmacology, 17(8), 710-736. https://doi.org/10.2174/1570159×16666180813155017
Kayser, R. R., Snorrason, I., Haney, M., Lee, F. S., & Simpson, H. B. (2019). Układ endokannabinoidowy: nowy cel leczenia zaburzeń obsesyjno-kompulsywnych? Cannabis and Cannabinoid Research, 4(2), 77-87. https://doi.org/10.1089/can.2018.0049
Bakhshaie, J., Storch, E. A., Tran, N., & Zvolensky, M. J. (2020). Objawy obsesyjno-kompulsywne i nadużywanie konopi indyjskich: Wyjaśniająca rola motywów używania konopi indyjskich. Journal of Dual Diagnosis, 16(4), 409-419. https://doi.org/10.1080/15504263.2020.1786616
Mauzay, D., LaFrance, E. M., & Cuttler, C. (2021). Ostry wpływ konopi indyjskich na objawy zaburzenia obsesyjno-kompulsyjnego. Journal of Affective Disorders, 279, 158-163. https://doi.org/10.1016/j.jad.2020.09.124
Szejko, N., Fremer, C., & Müller-Vahl, K. R. (2020). Konopie indyjskie poprawiają zaburzenia obsesyjno-kompulsywne - opis przypadku i przegląd literatury. Frontiers in Psychiatry, 11. https://doi.org/10.3389/fpsyt.2020.00681
